«Κι ούτε θα πάψουνε ποτέ
τη μέρα να κοπιάζουν και να δυστυχούν, να βασανίζονται την νύχτα,
Μα μέριμνες σκληρές σ’ αυτούς οι θεοί να δίνουν…» 179 – 181.
Όταν ο Ησίοδος με το ποίημα του «Έργα και Ημέρες» εμφανίζεται στο στερέωμα της αρχαιοελληνικής γραμματείας, έχει τελειώσει ήδη η εποχή των ηρώων, για την οποία τόσο πολύ και τόσο όμορφα μίλησε ο Όμηρος και αρχίζει μια νέα εποχή, αυτής της πάλης του ανθρώπου για την επιβίωση. Ουσιαστικά ο Ησίοδος γι’ αυτό τον αγώνα μίλησε και με το έργο του αυτό παραδίδει μαθήματα για το πώς πρέπει να είναι ένα σωστό νοικοκυριό, για το πως πρέπει να καλλιεργεί κανείς τα χωράφια του, για το πώς να διαχειρίζονται τη σοδειά του και τις αποθήκες του, έτσι ώστε για να μπορεί να επιβιώσει με αξιοπρέπεια (Ευδαίμων και όλβιος αυτός που όλα αυτά γνωρίζει και εργάζεται άψογος ενώπιον των αθανάτων θεών…» (830-831).
Ουσιαστικά αναφέρεται σε μια εποχή δύσκολη μα συνάμα και πάρα πολύ ενδιαφέρουσα για την εξέλιξη του ανθρώπου. Ουσιαστικά οι «οδηγίες επιβίωσης» του Ησίοδου αποσκοπούν σε ένα και μόνο αντικείμενο, να ενισχύσουν οικονομικά και καταστήσουν αυτάρκεις τις πρώτες μεγάλες πόλεις που αρχίσουν να διαμορφώνονται. Ουσιαστικά η παρουσία του συμπίπτει με το τέλος της νομαδικής ζωής και την γέννηση της έννοιας του νοικοκυριού και κατ’ επέκταση της πόλης.
Μέχρι τότε ο άνθρωπος ζει απόλυτα υποταγμένος στις ιδιοτροπίες της φύσης, όταν όμως αρχίζει να συστηματοποιεί την καλλιέργεια, φροντίζει να γεμίζει τις αποθήκες του με κάθε τι χρειαζούμενο, κερδίζει κάτι που μέχρι τότε δεν το ήξερε. Τον ελεύθερο χρόνο. Τους κρύους μήνες του χειμώνα που δεν χρειάζεται να βγει για να αναζητήσει την τροφή του, γιατί είχε κελάρια γεμάτα, κερδίζει τον χρόνο για να στοχαστεί, να φιλοσοφήσει, να αναζητήσει την καλύτερη οργάνωση της κοινωνίας που ήδη είχε αρχίσει να σχηματίζεται στον τόπο της μόνιμης πια εγκατάστασής του, την πόλη.
Χωρίς υπερβολή θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η παραγωγή πλεονάσματος, η ανάγκη δημιουργίας συστημάτων διαχείρισης της αποταμίευσης και ο ελεύθερος χρόνος που προέκυψε ήταν εκείνες οι αναγκαίες και ικανές συνθήκες για να γεννήσουν ένα πολιτικό σύστημα που έφτασε στην πιο τέλεια μορφή του με την Δημοκρατία της Αθήνας. Αν είχε πρυτανεύσει η λογική του «να φάμε ότι έχουμε» και του «να ζούμε με δανεικά» η πορεία θα ήταν πολλή διαφορετική.
Σήμερα λοιπόν η αναζήτηση μιας διεξόδου από την κρίση δεν μπορεί να είναι ο δανεισμός με καλύτερους όρους, δεν μπορεί να είναι η χρηματιστηριακή λογική της οικονομίας αλλά η παραγωγή πλούτου, πλεονάσματος και μηχανισμών αναδιανομής της υπεραξίας. Ουσιαστικά οφείλουμε να ανατρέψουμε άρδην το μοντέλο και τις αντιλήψεις με τις οποίες γαλουχηθήκαμε εδώ και δεκαετίες, να επιστρέψουμε πίσω, να ψάξουμε στα σκουπίδια και στις χωματερές την γνώση που εξορίσαμε και να αρχίσει εκ νέου, μια πορεία προς τα μπροστά στην βάση μιας λέξης, παραγωγή. Παραγωγή αγαθών, υπηρεσιών και κάθε το που δημιουργεί προστιθέμενη αξία. Για να γίνει όμως αυτό δεν μπορούμε να έχουμε πολιτικούς που οχυρώνονται πίσω από τους νόμους που οι ίδιοι ψηφίζουν για να εξασφαλίζουν την ατιμωρησία. Θα πρέπει το πολιτικό σύστημα, η δημόσια έκφραση να βρει το πραγματικό της νόημα.
