Η ύπαρξη των ορίων είναι αναπόσπαστο μέρος μια συγκροτημένης
ζωής. Δεν μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος ως ελεύθερος αν δεν γνωρίζει τα όρια
ανάμεσα στην ελευθερία και τη σκλαβιά, δεν μπορεί να ζήσει με αρετή αν δεν
γνωρίζει τα όρια ανάμεσα στο καλό και το κακό (με την έννοια του
βλαπτικού),
δεν μπορεί να ζήσει με αξιοπρέπεια αν δεν γνωρίζει τα όρια ανάμεσα στα
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις…. Πολλά παραδείγματα μπορούμε να παραθέσουμε για
να στηρίξουμε αυτή την άποψη. Ωστόσο για εκείνο που θέλω να μιλήσω είναι για
εκείνα τα όρια που καθορίζουν το πότε μια πολιτεία λειτουργεί προς όφελος των
πολιτών της και πότε κατά τους.
Στην Συγγραφή του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο αθηναίος
πολίτης, στρατηγός και εξόριστος κατά την ώρα που γράφει, Θουκυδίδης, κατηγορεί
την Αθήνα ότι από ένα πολίτευμα δημοκρατικό, διολίσθησε στην οχλοκρατία όπου οι
πολίτες έχουν μετατραπεί σε μια άμορφη μάζα που άγεται και φέρεται από τους
δημαγωγούς. Για τον Θουκυδίδη το χρονικό σημείο που κάνει την διαφορά, είναι ο θάνατος
του Περικλή, γιατί στο πρόσωπο αυτού του άνδρα αναγνωρίζει το πολιτικό πρόσωπο
που με τις παρεμβάσεις του στην εκκλησία του δήμου, έβαζε τα όρια. Εκείνα το
όρια που αν οι πολίτες τα ξεπερνούσαν με τις αποφάσεις τους, θα προέβαιναν σε
κατάχρηση του δημοκρατικού τους δικαιώματος να καθορίζουν οι ίδιοι το μέλλον
της πολιτείας τους, καθώς τα αποτελέσματα θα ήταν βλαπτικά για όλους. Για να
στηρίξει δε αυτή του την άποψη αναφέρεται εκτενώς στην Σικελική εκστρατεία, μια
πολεμική επιχείρηση που υπηρετούσε την απληστία των αθηναίων για νέες
κατακτήσεις και όχι τα ζωτικά τους συμφέροντα. Γι’ αυτό και στο βάθος του λόγου του, φαίνεται σαν να
χαίρεται κιόλας που η παντοδύναμη πολεμική μηχανή της Αθήνας βούλιαξε
κυριολεκτικά στα ελώδη εδάφη έξω από την πόλη των Συρακουσών. Η ιστορία θυμίζει
πολύ την εκστρατεία των αμερικάνων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, παρεμπιπτόντως.
Από την άλλη πάλι, ο Θουκυδίδης τρέφει ένα κρυφό θαυμασμό
για την Σπάρτη, η οποία αν και δεν ήταν δημοκρατική γνώριζε μέχρι ποιού σημείου
μπορεί να «απλώσει τα πόδια της»!!! Η πολιτική ιστορία της Αθήνας, στην εποχή
της παρακμής της, θυμίζει πάρα πολύ την
ιστορία της χώρας κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης, όταν από τα δεσμωτήρια
της χούντας η χώρα πέρασε σε μια «Ελευθερία» που δεν γνώριζε όρια, μέχρι που
ήρθε η χρεωκοπία – η πολιτική και η κοινωνική πρώτιστος – να της θυμίσει ότι –
δυστυχώς – νομοτελειακά πάντα υπάρχουν. Η χρεωκοπία μας είναι τα όρια που ήρθε
η ίδια η ζωή να μας επιβάλει, ως ένα όριο στην εκχώρηση της δική μας ελευθερίας
στους επαγγελματίες – δημαγωγούς – της πολιτικής.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
