Μετά από σαράντα σχεδόν χρόνια ανέφελης δημοκρατίας, φτάσαμε
στη χρεωκοπία. Για να κοιτάμε προς τα πίσω, τα χρόνια της μεταπολίτευσης, με
ανάμικτα αισθήματα πίκρας, απογοήτευσης και οργής. Το καθολικό αίτημα για
«Δημοκρατία» έγινε πράξη, όχι με τον καλύτερο τρόπο, αλλά σε καμία περίπτωση
δεν υπήρξε φίμωση στην ελεύθερη έκφραση, ωστόσο χρειάστηκε να περάσουν
τέσσερεις δεκαετίες για να καταλάβουμε ότι το αίτημα για δημοκρατία δεν είναι
αρκετό για να υπάρξει μια ευημερούσα κοινωνία.
Το πιο τραγικό; Ότι ακόμη και τώρα δεν ξέρουμε ποιο πρέπει
να είναι το ποθούμενο για να μπορέσουμε να απεγκλωβιστούμε από την περιδίνηση
που μας οδηγεί όλο και πιο χαμηλά. Καλοί οι
δημοκρατικοί αγώνες, αλλά η
υπερβολή οδήγησε στο να δημιουργηθούν νέα πολιτικά και συνδικαλιστικά βιλαέτια.
Η κοινωνία όμως για να πάει μπροστά, για να φάει ο κόσμος ψωμί και να βρει ο
άνεργος δουλειά χρειάζεται κι άλλα πράγματα, για τα οποία η πολιτική συζήτηση
δεν κάνει ούτε νύξη.
Για παράδειγμα γράφαμε προχθές ότι το να καταναλώσουμε
ελληνικά προϊόντα, αφενός έχει βραχυπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, καθώς
μόλις ανέβει λίγο η ρευστότητα στο πορτοφόλι μας θα στραφούμε και πάλι στα
εισαγόμενα προϊόντα και αφετέρου οδηγεί σε ένα ιδιότυπο εθνικισμό που θυμίζει
τις μέρες τις κολεκτιβοποιημένης Σοβιετικής Ένωσης, είναι η λογική του αυτό
παράγουμε, αυτό θα καταναλώσουμε. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε η
ελληνική οικονομία έχει ανάγκη την εξωστρέφεια, άρα δε χρειαζόμαστε προϊόντα μόνο για τις δικές μας
ανάγκες αλλά και εμπορεύσιμα στη διεθνή αγορά. Με λίγα λόγια πρέπει να
μιλήσουμε για ποιότητα δηλαδή για προδιαγραφές.
‘Ένα άλλο παράδειγμα είναι το ζήτημα της επιστροφής των νέων
σε παραδοσιακά επαγγέλματα και η φυγή τους από τις πόλεις προς την επαρχία.
Αυτό αν γίνει μόνο κάτω από την πίεση της φτώχειας και της ανεργίας, δεν θα
κρατήσει για πολύ, με το πρώτο ξετίναγμα της οικονομίας, θα γυρίσουν πίσω. Αυτό
πρέπει να γίνει ως αποτέλεσμα ενός κινήματος με άποψη του τι θέλει και γιατί,
έτσι ώστε να αναδειχθούν και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά στη ζωή ενός ανθρώπου
που αναλαμβάνει να υλοποιήσει ένα προσωπικό και οικογενειακό σχεδιασμό προς
αυτή την κατεύθυνση.
Ακόμη και αν θέλουμε να ξαναδιατυπώσουμε το αίτημα για
Δημοκρατία, αυτό θα πρέπει να αφορά την οργάνωση των αποφάσεων μικρών
κοινοτήτων. Οι σχεδιασμοί τύπου Καποδίστρια ή Καλλικράτη μπορεί να ικανοποιούν
τις ανάγκες ενός νέου τύπου οργάνωσης του δημόσιου τομέας, η δημοκρατική
έκφραση και λειτουργία βρίσκει χώρο να δράση μόνο σε μικρή κλίμακα. Γι’ αυτό
στην κοινότητα του παραδοσιακού χωριού υπήρχε πολύ περισσότερη δημοκρατία και
διαφάνεια στις αποφάσεις απ’ ότι υπάρχει στα νέα αυτοδιοικητικά σχήματα. Η
άμεση δημοκρατία και η ανάκληση των εκπροσώπων εφόσον δεν εκφράζουν τους
πολίτες μιας κοινότητας, προσδιοριζόμενη αυτή, είτε με γεωγραφικά ή κοινωνικά
χαρακτηριστικά πρέπει να είναι το ζητούμενο.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
