Μπορεί να έχουμε φτάσει στο 2012 ακόμη όμως έχουμε την
λογική της αντιπαροχής του 1950. Ένα ρεπορτάζ που συνήθως φιλοξενείται στις
σελίδες του τοπικού Τύπου είναι για τα διάφορα ετοιμόρροπα κτήρια τα οποία οι αγανακτισμένοι
γείτονες καλούν την δημοτική αρχή να τα γκρεμίσει
για να φύγει η βρώμα και τα
σκουπίδια… Νομίζουμε ότι ο καθένας έχει να περιγράψει ένα ανάλογο περιστατικό
από την γειτονιά του… τώρα αν κάποιοι δεν
έφτασαν να ζητήσουν την συνδρομή της
δημοτικής αρχής, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιδιοκτήτης του ετοιμόρροπου
ακινήτου φρόντισε να το γκρεμίσει και να το κάνει μια καινούργια, πολυώροφη
οικοδομή.
Πολλοί λίγοι είναι αυτοί που σε αυτά τα παλιά και πολλές
φορές ερειπωμένα σπίτια δεν βλέπουν μόνο χαλάσματα, αλλά κάτι περισσότερο, όπως,
τμήματα της ιστορίας αυτού του τόπου. Πως μπορεί να μιλήσει κανείς για την
ιστορία του 19ου και των αρχών του 20 αιώνα στην Καβάλα, αν δεν
κοιτάξει κτήρια που έχουν απομείνει από εκείνη την εποχή; Ποιος μπορεί να
μιλήσει για τον καπνό αν δεν υπήρχαν έστω αυτές οι λίγες καπναποθήκες που έχουν
απομείνει; Τα περισσότερα από τα κτίσματα έχουν καταστραφεί γι’ αυτό και είναι
ευτυχές γεγονός το ότι σήμερα οι προσφυγικοί συνοικισμοί των Χιλίων, των
Πεντακοσίων και των Δεκαοκτώ θεωρούνται ως «Ιστορικοί τόποι» ύστερα από την
κήρυξή τους από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων.
Είναι μια απόφαση που ίσως ανοίγει το δρόμο για το Δήμο
Καβάλας να διεκδικήσει από προγράμματα χρήματα για την υλοποίηση έργων
αναβάθμισης της ποιότητας ζωής σε αυτές τις συνοικίες. Επιπλέον θα ήταν άξιο
λόγου, αν ήταν δυνατόν – σε αυτούς τους καιρούς της οικονομικής δυσπραγίας, να μπορούσαν
να βρεθούν χρήματα να αγοραστεί και να συντηρηθεί και ένα πιο «ταπεινό», από
αυτά τα πέτρινα χτίσματα, προσφυγικό σπίτι, από αυτά που έφτιαξαν οι πρόσφυγες
με τα ίδια τους τα χέρια! Μιλάμε για αυτά τα «αχειροποίητα» σπίτια του απλού μάστορα που με τσατμά, ξύλα και
κεραμίδια στέγασε τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιά προσφύγων.
Επειδή ίσως σε όλα αυτά κάποιοι ίσως να βλέπουν μια
ματαιότητα, οφείλουμε να φτάσουμε στο δια ταύτα που είναι η διαπίστωση ό,τι αν
η Καβάλα θέλει να είναι μια πόλη ανθρώπινη και αν επιπλέον θέλει να είναι και
ένας τουριστικός προορισμός, οφείλουμε όλοι μας να κρατήσουμε ότι μπορούμε από
όσες ψηφίδες του παρελθόντος έχουν απομείνει. Μνημεία δεν είναι μόνο τα
αρχοντικά αλλά και τα ταπεινά σπίτια των φτωχών προσφύγων που φτιάχτηκαν με
ευτελή υλικά αλλά με πολύ μεράκι και ανθρωπιά. Μαζί με κάθε ένα από αυτά που
γκρεμίζονται χάνεται και ένα «ορυχείο» από το οποίο οι μελλοντικές γενιές θα
μπορέσουν να εξορύξουν πολύτιμα στοιχεία.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
