Η σχέση μας με τον κράτος θα είναι το καθοριστικό στοιχείο για το πώς θα πορευτούμε από εδώ και πέρα. Αυτό είναι κάτι που σχεδόν όλοι το υπαινίσσονται αλλά κανείς δεν μας το λέει καθαρά. Ο λόγος είναι ότι αυτή η σχέση είναι για την σημερινή Ελλάδα το μεγαλύτερο ταμπού και αυτή που σφράγισε τις ημέρες μας. Από την στιγμή που η παραγωγή και η δημιουργικότητα κηρύχτηκαν έκπτωτες το κράτος ανέλαβε – μεταξύ όλων των άλλων – να διασφαλίσει κοινή συναίνεση την κλυδωνιζόμενη κοινωνική ισορροπία και μάλιστα έχοντας την συναίνεση του συνόλου του πολιτικού κόσμου. Πέρα από λίγες περιθωριακές φωνές κανείς δεν τόλμησε να αμφισβητήσει αυτό το ρόλο και δεν θα ήταν υπερβολή να συμπεράνουμε ότι προέκυψε κοινή συναινέσει. Κατ’ επέκταση αυτό ανέδειξε το κράτος σε κεντρικό ρόλο ακόμη και της πολιτικής ζωής και αυτό φαίνεται και από το γεγονός της ύπαρξης των πολύ στενών σχέσεων που υπάρχουν ανάμεσα στα πολιτικά γραφεία και στους προϊσταμένους των δημοσίων πηρεσιών, μεταλλάσσοντας μηχανισμούς που εξ ορισμού έπρεπε να λειτουργούν με βάσει την νομιμότητα και την αξιοκρατία, στο μακρύ χέρι των πελατειακών σχέσεων. Από αυτή την εξέλιξη και μετά οι πολίτες μεταλλάχτηκαν με την σειρά τους σε κοπάδια αιτούντων μια εξυπηρέτηση, με αντάλλαγμα ότι πιο «ευτελές» είχαν να διαθέσουν, την ψήφο τους. Έτσι σε λίγα χρόνια καταφέραμε αντί να δημιουργήσουμε μια κοινωνία πολιτών, να έχουμε μια αγέλη περιφερόμενων ψηφοφόρων, από κόμμα σε κόμμα και από πολιτικό γραφείο σε πολιτικό γραφείο. Όποιος δεν πήγε με το ρεύμα της εποχής, δηλαδή ο άνθρωπος με πνεύμα δημιουργίας, λογική σκέψη και αίσθημα ευθύνης βρέθηκε στο περιθώριο ως ανεπιθύμητος ή ακόμη και διώχθηκε. Παρά τις διακηρύξεις που για χρόνια ακούγαμε για λαϊκό κίνημα, εκείνο που εν τέλει γνωρίσαμε ήταν ένα κίνημα συμφεροντολόγων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο απαιτούσε όλοι να τρέφονται από το κράτος. Αίτημα που επίσης έτυχε διακομματικής στήριξης.
Το που φτάσαμε είναι γνωστό, εκείνο που δεν γνωρίσαμε ακόμη και είναι θέμα χρόνου να συμβεί, είναι οι βίαιες πράξεις ενός πρωτόγονου ομαδισμού ο οποίος θεωρεί ακόμη ότι έχει δικαιώματα και μπορεί να απαιτεί τα πάντα για να ικανοποιεί πραγματικές και εικονικές ανάγκες. Έτσι έμαθε έτσι πράττει. Κανείς δεν εξήγησε, χρόνια τώρα, ότι πριν από τα δικαιώματα έρχονται οι υποχρεώσεις.
Αυτά όλα όμως τελείωσαν όχι επειδή το αποφάσισε κάποιος αλλά γιατί η εξάντληση των πόρων – οι οποίοι προέρχονταν κύρια από δανεισμό – εξαντλήθηκαν. Το επόμενο στάδιο είναι η επαναδιατύπωση της σχέσης μας με το κράτος και η νέα σχέση που θα προκύψει θα υπαγορεύσει και το πολιτικό σύστημα που απαιτούν οι καιροί. Μέχρι να φτάσουμε σε ένα σημείο ισορροπίας θα σημειωθούν ακραίες καταστάσεις και κανιβαλισμοί, όπως αυτές που ζούμε με το ασφαλιστικό και το φορολογικό, αλλά αφού δεν μπορέσαμε να οδηγηθούμε μέσα από ομαλές διεργασίες, θα υποστούμε την βίαιη προσαρμογή. Εκείνο που δεν φαίνεται να υπάρχει είναι ένα σχέδιο από την πλευρά της κυβέρνησης, η οποία εμφανίζεται σαν να λέει ένα τραγούδι που δεν το έχει μάθει καλά γι’ αυτό και σημειώνονται τόσες παραφωνίες. Αν η χορωδία ήταν καλύτερη τότε θα πορευόμαστε σε αυτό τον δύσκολο δρόμο με περισσότερη αυτοπεποίθηση και αίσθημα ασφάλειας. Δεν υπάρχουν δυστυχώς αυτά τα στοιχεία και αυτό θα συμβάλει στο να γίνουν οι συγκρούσεις ακόμη πιο έντονες. Θα ζήσουμε την κατάρρευση βεβαιοτήτων επάνω στις οποίες στηρίχθηκε η εποχή της αφροσύνης και όσο πιο γρήγορα βρεθούν εκείνοι που θα δώσουν το στίγμα των νέων χρόνων που έρχονται, τόσο το καλύτερο για όλους μας.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
