Για ακόμη μια φορά το φάντασμα της διάσπασης και της
διχόνοιας πλανάται επάνω από την Ευρώπη. Από τις ακτές του Ατλαντικού μέχρι το
Αιγαίο έχει αρχίσει να ξετυλίγεται ένα τόξο διχασμού. Ότι κερδήθηκε, τις πέντε
δεκαετίες μετά τον πόλεμο, ως ύφεση, αφοπλισμός, ειρήνη κα ευημερία, κινδυνεύει
να χαθεί στο βωμό ενός προτεσταντικού οράματος για την οικονομία. Ενός μοντέλου
διαχείρισης των οικονομικών που δεν βάζει σε πρώτη προτεραιότητα των άνθρωπο
αλλά τους αριθμούς…
Η μεγάλη τραγωδία που ζει σήμερα η Ευρώπη δεν είναι όμως μόνο αυτή. Είναι το γεγονός ότι καταρρέει τον
ανθρωποκεντρικό μοντέλο που χτίστηκε μετά την Αναγέννηση και την Γαλλική
επανάσταση και τις φιλελεύθερες ιδέες που ξεπήδησαν από αυτήν. Εκείνο το
ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ευρώπης που έκανε τον καπιταλισμό στην γηραιά
ήπειρο να είναι πιο ανθρώπινος απ΄ ότι στον υπόλοιπο κόσμο και που μετά τον
πόλεμο γέννησε και την σοσιαλδημοκρατία, ως εναλλακτική πρόταση.
Σήμερα η Ευρώπη οδηγείται σε μια ήττα με στρατηγικό
χαρακτήρα, χωρίς δικαίωμα επιλογής. Αν νικήσουν οι δυνάμεις της ασύδοτης αγοράς
αυτό που θα προκύψει δεν θα έχει καμία σχέση με την Ευρώπη των τελευταίων
αιώνων. Θα έχει χαθεί ένα μεγάλο μέρος της πολιτιστικής και ανθρωπιστικής της
κληρονομιάς. Αυτό βλέπουν σήμερα οι λαοί της και δεν θέλουν να έχουν καμία
σχέση με αυτό που αποκαλείται «Ενωμένη Ευρώπη». Βλέπουν ότι εκείνο που
προσδοκούσαν, δηλαδή μια Ευρώπη των ελεύθερων πολιτών απομακρύνεται σαν
ουτοπικό όνειρο και αυτό που συνθέτει την καθημερινότητά τους είναι ότι
προκύπτει από την εφαρμογή ενός απάνθρωπου οικονομικού μοντέλου που εκμηδενίζει
τον άνθρωπο τόσο ως οικονομική μονάδα αλλά και ως προσωπικότητα. Η εργασία από
συντελεστής της παραγωγής γίνεται «πρώτη ύλη» η οποία μπορεί να αντικατασταθεί
από άλλη φθηνότερη, ανά πάσα στιγμή. Ουσιαστικά μιλάμε για μια κινεζοποίηση της
Ευρώπης, με γερμανό διαχειριστή.
Πως μπορεί αυτή η προοπτική να είναι ελκυστική για τους
πολίτες της; Δεν μπορεί, γιατί είναι παράλογη, γι’ αυτό και αρχίζουν και πάλι
να υψώνονται σύνορα, αρχίζει ο εθνικισμός να φουντώνει και από εκεί που
διαπραγματευόμαστε ως ευρωπαϊκό, το σύνολο της κληρονομιάς, αρχίζουμε να μιλάμε
για το μερικό. Εμείς και εσείς, οι δικοί μας και οι άλλοι, οι Έλληνες και οι
Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, οι Ισπανοί και οι Καταλανοί, οι Ιταλοί και
οι Σικελοί, οι Έλληνες και οι «Τούρκοι» της Δυτικής Θράκης κ.λ.π.
Η γαλέρα της Ε.Ε. έχει σαλπάρει, με γερμανίδα καπετάνισσα και
οδεύει προς πιο ζεστά νερά, δεν ξέρει ακόμη αν θα αράξει στα νερά της Αφρικής ή
της Νοτιοανατολικής Ασίας. Σίγουρα όμως δεν θα μείνει στα νερά που την
γνωρίσαμε.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
