Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2011

Η αποταμίευση και ο πολιτισμός


Θυμάμαι όταν ήμασταν στο δημοτικό σχολείο, κάπου εκεί προς τα τέλη του Οκτωβρίου θα ήταν,  αν δεν με απατάει η μνήμη μου, που γράφαμε μια έκθεση για την αξία της αποταμίευσης. Έκτοτε έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες και αμφιβάλω αν ακόμη τα παιδιά στο δημοτικό σχολείο, ή και στις μεγαλύτερες τάξεις του γυμνασίου ή τον λυκείου γράφουν σήμερα ανάλογη έκθεση. Όπως αμφιβάλω αν ακόμη το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο μοιράζει εκείνους τους μεταλλικούς κουμπαράδες - με το έντονο κόκκινο χρώμα- ως επιβράβευση για τις καλύτερες εκθέσεις, έτσι ώστε από την μικρή ηλικία να εξοικειωθούν τα παιδιά με την ανάγκη της αποταμίευσης. Νομίζω πως όχι, όλα αυτά έχουν καταργηθεί ως απαρχαιωμένα. Και είναι, αν σκεφτούμε ότι το κυρίαρχο δόγμα των τελευταίων δεκαετιών δεν ήταν το «αποταμιεύω» αλλά το «ξοδεύω» ή καλύτερα το «ξοδεύω και μάλιστα δανεικά». Απαρχαιωμένη η αποταμίευση αλλά νομοτελειακή η ύπαρξή της, την αγνοήσαμε και τώρα πληρώνουμε το τίμημα της προσβολής!!!


Στον κυκεώνα της κατανάλωσης και του άμετρου ξοδέματος (υλικών και άυλων αγαθών), ξεχάσαμε ότι αν δεν υπήρχε αποταμίευση δεν θα είχε υπάρξει πολιτισμός. Όσο ο άνθρωπος ξυπνούσε το πρωί και ήταν δέσμιος του να βγει για την  καθημερινή αναζήτηση της τροφής, δεν μπορούσε να ξεφύγει και πολύ από την κατάσταση του ζώου. Η καθημερινή ανάγκη για τροφή δεν του άφηνε χρόνο για άλλα πράγματα. Μόνο όταν αποφάσισε να καλλιεργήσει, το χωράφι και τα δένδρα, να εκτρέψει οικόσιτα ζώα, μπόρεσε να αποταμιεύσει τροφή για το χειμώνα, οπότε μπόρεσε και να ξεφύγει από την καθημερινή αναζήτηση της τροφής και να κερδίσει καινούργιο, κάτι που μέχρι τότε δεν γνώριζε, τον ελεύθερο χρόνο. Ο ελεύθερος χρόνος δημιούργησε συντροφιές, οι συντροφιές κοινωνίες και γύρω από την μόνιμη εγκατάσταση που ήταν απαραίτητη για την καλλιέργεια της γη, δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οικισμοί. Όταν τους χειμερινούς μήνες ο άνθρωπος κάθονταν γύρω από τη φωτιά, καταναλώνοντας την «αποταμίευση», είχε το χρόνο να συζητήσει, να αναπτύξει τη γλώσσα και να φιλοσοφήσει.  Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το πρώτο έργο λογοτεχνίας που γνωρίζουμε είναι το «Έργα και ημέρες» του Ησίοδου, το οποίο δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εγχειρίδιο με οδηγίες για τον καλό νοικοκύρη.

Η αποταμίευση δημιούργησε, ελεύθερο χρόνο, ο ελεύθερος χρόνος την φιλοσοφία, η φιλοσοφία μετεξέλιξε τους απλούς οικισμούς σε πόλεις, οι πόλεις γέννησαν τον ΠΟΛΙ-τη, την ΠΟΛΙ-τική, τον ΠΟΛΙ-τισμό. Η απουσία της αποταμίευσης κατεδαφίζει τα πάντα, δημιουργεί μια κοινωνία ελλειμματική και ένα κράτος χρεωκοπημένο. Όταν φτάνουμε σε αυτό το σημείο οι έννοιες με το πρόθεμα ΠΟΛΙ – χάνουν νόημα και ουσία. Έρχεται τότε η Τρόϊκα και μας χορεύει στο ταψί, δουλεύει υπέρ των δανειστών για να μας πάρουν ότι έχουμε και δεν έχουμε. Η σημαντικότερη απώλεια εξαιτίας του χρέους δεν είναι τα άδεια πορτοφόλια αλλά ο εκβαρβαρισμός της κοινωνίας, Αυτό ζούμε σήμερα. Για να ξεφύγουμε από αυτή την δίνη, η λύση δεν είναι τα οικονομικά σχέδια, αλλά το να ξανακαλύψουμε τον Ησίοδο και να κάνουμε την αποταμίευση μόδα, τόσο για το οικογενειακό, όσο και για το κρατικό  ταμείο.