Στα χιλιάδες χρόνιας Ιστορίας που έχουμε ως λαός, πέρα από τις λαμπρές σελίδες υπάρχουν και εκείνες οι μαύρες που αναφέρονται σε εποχές που ζήσαμε σε έντονη παρακμή και τρομερά αδιέξοδα. Αυτές οι στιγμές αποτυπώθηκαν και μέσα από μια σειρά απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, οι οποίοι έχουν φτάσει μέχρι σήμερα.
Για παράδειγμα στο τέλος του αρχαίου κόσμου με τα λαμπρά επιτεύγματα σε όλους τους τομείς της επιστήμης και των τεχνών, έχουμε την ρωμαϊκή κατάκτηση που σηματοδοτεί και το τέλος της εποχής. Από αυτή την εποχή της παρακμής έχει μείνει μια λέξη που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα: Γραικύλος. Σύμφωνα με το λεξικό γραικύλος, « λατινική Graeculus», αποκαλούσαν υποτιμητικά οι Ρωμαίοι τους Έλληνες μετανάστες, σκλάβους και ομήρους. Σήμαινε "μικροί Έλληνες". Οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τις μηχανορραφίες, δολοπλοκίες και κολακείες αυτών των Ελλήνων σαν χαρακτηριστικό τους. Συγκεκριμένα οι Ρωμαίοι λέγανε: "Οmnia novit Graeculus esuriens; in coelum jusseris, ibit." (Τα πάντα γνωρίζει ο πειναλέος Γραικύλος· και στον ουρανό αν τον διατάξεις να πάει, θα πάει).
Ως γνωστό το τέλος του ρωμαϊκού κόσμου γράφτηκε στην Ανατολή με τον εξελληνισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από την εποχή του αυτοκράτορα Ηράκλειου και μετά και ήταν μια περίοδος που μας έδωσε εξαιρετικά δείγματα στις τέχνες, στην φιλοσοφία, στην διπλωματία αλλά και τις επιστήμες. Είναι η εποχή που περισσότερο από άλλοτε η ανθρώπινη σκέψη ήρθε πιο κοντά στο Θεό. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο σύγχρονο πανεπιστήμιο λειτούργησε στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας και χρονικά συμπίπτει με το τέλος της εικονομαχίας. Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Ρωμανιά) έδωσε λαμπρά δείγματα τόσο στο μεταφυσικό όσο και στο φυσικό πεδίο, τα οποία όμως λησμονήσαμε και ως μοναδική κληρονομιά νοιώθουμε ότι κουβαλάμε την πολιτική παρακμή των τελευταίων δύο αιώνων από τους συνολικά δέκα αιώνες ιστορίας της. Κληρονομιά αυτής της εποχής είναι και ο απαξιωτικός όρος Βυζαντινός και βυζαντινισμός.
Η δουλοπρέπεια, η δουλικότητα, η χαμέρπεια και οι μηχανορραφίες στην τρέχουσα γλωσσική μας χρήση, εκφράζονται με τον όρο βυζαντινισμός , στην απαξιωτική αυτή λέξη αντικατοπτρίζεται η αρνητική στάση της Ευρώπης, του Διαφωτισμού και του ορθού λόγου που θεωρούσε το Bυζάντιο ως μιαν ασιατική δεσποτεία, μια κοινωνία βυθισμένη στη θρησκοληψία και εχθρική απέναντι σε κάθε τι το καινούργια… Διαβάζουμε στο σχετικό λήμμα, θέση που μόνο εσχάτως στην Εσπερία αντιλαμβάνονται ότι δεν εκφράζει το σύνολο μια μεγάλης ιστορικής περιόδου, αλλά το τέλος της που σημαδεύτηκε από ανίκανους ηγέτες, εμφύλιες συγκρούσεις και έντονη παρακμή.
Ο όρος νεοέλληνες, ενώ αρχικά θελήσαμε να ταυτιστεί με την αναγέννηση του έθνους, μετά την συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους, τελικά εκφράζει όλα τα παραπάνω απαξιωτικά χαρακτηριστικά. Πολιτικές κουτοπονηριές, εμφύλιες συγκρούσεις, ταπεινές συμπεριφορές, λαμογιές και πλιάτσικο του δημόσιου πλούτου, απαξίωση κάθε έννοιας ιστορίας και παράδοσης είναι το στίγμα που αφήνουμε στο διάβα μας από την ιστορία. Θέλαμε να είναι διαφορετικά, αλλά δεν το προσπαθήσαμε. Τις μέρες που ζούμε η Ιστορία θα τις γράψει στις πιο μαύρες σελίδες της, είναι μέρες που χάθηκε επίσης το φιλότιμο, το μεράκι, η ελπίδα, η πίστη… Άδεια σακιά που τα παρέσυρε ο ρους της Ιστορίας αφήνοντας πίσω τους μόνο συντρίμμια. Αυτό είμαστε.
