Για πολλούς απ’ εμάς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν μια μαύρη, μεσαιωνική περίοδος – με την έννοια του σκοταδισμού - κατά την οποία υπήρχε απόλυτη ολιγαρχία και αυταρχισμός. Δυστυχώς όμως, η εικόνα αυτή που κυριάρχησε για πολλούς αιώνες εξέφραζε περισσότερο ένα αίσθημα μειονεξίας που ένοιωθε η Δύση για την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, - όπως δηλαδή κάνουμε και εμείς σήμερα μιλώντας για τους «κουτόφραγκους» ή τα «αμερικανάκια»-, παρά την πραγματικότητα. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει αλλά εμείς δεν το έχουμε καταλάβει και πολύ, γι’ αυτό ζούμε στο ρυθμό του προηγούμενου χρονικά επεισοδίου…
Σήμερα οι βυζαντινές σπουδές είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες κλάδους, γιατί τελικά μόνο μεσαίωνας δεν ήταν, αλλά απεναντίας έχει να επιδείξει ένα πλούτο που συνεχώς, με την αποκάλυψή του, ξαφνιάζει. Για παράδειγμα μέχρι σήμερα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η στρατηγική σκέψη και η εξωτερική πολιτική των Βυζαντινών (όπως καταφρονετικά τους αποκαλούσαν οι δυτικοί και εμείς άκριτα το υιοθετήσαμε). Συγκεκριμένα έχει διαπιστωθεί ότι οι πόλεμοι και οι μάχες που έλαβαν χώρα στα χίλια χρόνια ζωής της αυτοκρατορίας είναι αναλογικά πάρα πολύ λίγοι. Ο λόγος είναι ότι οι Βυζαντινοί εξαντλούσαν τα όρια της πολιτιστικής διπλωματίας (βλέπε το τι έγινε με τους Ρώσους), ακολουθούσαν την τακτική των πλούσιων δώρων ακόμη και τίτλων ευγενείας προκειμένου να πετύχουν τον κατευνασμό των εχθρών και όταν αυτά δεν έφερναν το ποθητό αποτέλεσμα, τότε έψαχναν να βρουν ποιους θα ξεσηκώσουν εναντίον των εχθρών τους για να τους αποσπάσουν την προσοχή. Μόνο όταν όλα τα παραπάνω αποτύγχαναν έβγαζε ο αυτοκράτορας το στρατό στο δρόμο για την μάχη. Είχαν διαπιστώσει δηλαδή, κοντολογίς, ότι ήταν πολύ καλύτερο να αγοράζουν την ειρήνη και στην συνέχεια να προσδένουν τους εχθρούς στον άρμα τους – εξ ου και η δημιουργίας της βυζαντινής κοινοπολιτείας – παρά να ξοδεύουν χρήματα για τον πόλεμο, στον οποίον είχαν πέρα από τις υλικές και απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Εξάλλου πως αλλιώς θα μπορούσε να πολιτεύεται ένα κράτος στο οποίο προστάτης ήταν η Θεοτόκος και απόλυτος άρχοντας ο Κύριος Ιησούς Χριστός; Πρώτα στο όνομα της ειρήνης και μόνο ως έσχατο όπλο ο πόλεμος.
Τα αναφέρουμε όλα τα παραπάνω ως μια απάντηση σε όσους πολιτεύονται με το αν κόστισε πολλά ή λίγα, σε καιρό λιτότητας, το πρόγραμμα της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Καβάλα. Το πέρασμα του κ.κ. Βαρθολομαίου, για όσους μπορούν να διαβάσουν πίσω από τις γραμμές των επίσημων δηλώσεων και να αναγνώσουν το βαθύτερο νόημα των γεγονότων και των συμβολισμών που φέρουν, ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό ταξίδι. Αν εμείς δεν μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε από εδώ και πέρα και μείνουμε στην επίσκεψη αυτή καθ’ αυτή ως ένα κοσμικό γεγονός, τότε ναι, ακόμη και 10 ευρώ να έχουν ξοδευτεί είναι πάρα πολλά. Αν όμως επιχειρήσουμε να το προσεγγίσουμε από μια άλλη οπτική γωνία, αυτή του κέρδους, το οποίο διαχέεται σε μια ευρεία γκάμα δράσεων από καθαρά πνευματικής άποψης μέχρι αναπτυξιακής και υλικής προαγωγής του τόπου, τότε και 500.000 ευρώ να κόστιζε η επίσκεψη – που δεν κόστισε τόσο, να το ξεκαθαρίσουμε προς αποφυγή παρεξηγήσεων – θα ήταν πολύ λίγα.
Από την πρώτη αποτίμηση προκύπτει ότι, τόσο ως τοπική ηγεσία, όσο και ως πολίτες αυτής της πόλης, δεν μπορέσαμε να αντιληφθούμε το κάτι παραπάνω αυτής της επίσκεψης, αυτό που θα μας ανοίξει άλλους ορίζοντες στο άμεσο μέλλον, για να σπάσει μια για πάντα αυτός ο άγονος, μίζερος, αυτιστικός κύκλος στον οποίον έχουμε περιέλθει κύρια τις τελευταίες δεκαετίες. Περισσότερα επ’ αυτού αύριο.
