Με αφορμή μια ταινία

Ο Γιάννης Σμαραγδής είναι ένα σκηνοθέτης πολύ διαφορετικός από τους άλλους της γενιάς του, μέσα από το έργο του έχει φροντίσει να μας συστήσει εμβληματικές μορφές του Ελληνισμού, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Κάλβο και τον Σολωμό, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο και τώρα έχει σειρά ο Ιωάννης Βαρβάκης. Στις δύο τελευταίες τους ταινίες είναι

εμφανής – ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά – η αγωνία του να ψάξει απαντήσεις στα προβλήματα που βιώνουμε σήμερα. Η στήλη δεν ασχολείται με την κριτική του κινηματογράφου, γι’ αυτό ξεκαθαρίζουμε ότι η ταινία και το έργο του Γιάννη Σμαραγδή είναι η αφορμή για να μιλήσουμε για ένα μεγάλο ζήτημα, της δημιουργίας κάτω από αντίξοες συνθήκες και η διάθεση μοιράσματος του παραγόμενου πλούτου. Αν αυτό σας θυμίζει κάτι από αυτό που ζούμε σήμερα στη χώρα μας, τότε είμαστε σε καλό δρόμο…

 

Ο Ιωάννης Βαρβάκης ξεκίνησε ως πειρατής στα Ψαρά, ετοιμάστηκε να πολεμήσει τους Τούρκους στο πλευρό των Ρώσων στα Ορλωφικά αλλά τον πρόλαβαν οι εξελίξεις, βρέθηκε ξεκρέμαστος, φτωχός και κυνηγημένος και αναγκάστηκε να περπατήσει 5.000 χιλιόμετρα για να πάει να συναντήσει την Μεγάλη Αικατερίνη, να της πει και να την πείσει για το τι έκανε αυτός για τους Ρώσους. Και την έπεισε, τον προίκισε τότε η τσαρίνα με προνόμια και το όνομα του στο τέλος έγινε τίτλος τιμής για τους ρώσους ευγενείς, «Κομνηνός Βαρβάκης». Ίσως να ήταν ο τελευταίος βυζαντινός ευγενής της ελληνικής ιστορίας. Αν και γεμάτος με πλούτη το μόνο που είχε στο μυαλό του ήταν να γυρίσει στην σκλαβωμένη πατρίδα του και να την βοηθήσει με όπλα, με περίθαλψη για τους πρόσφυγες και σχολεία. Πέθανε στο λοιμοκαθαρτήριο της Ζακύνθου αλλά η παρουσία του, η προσφορά του και η μνήμη τους αγώνα που έδωσε έμειναν άσβεστα. Το μόνο που είχε συνεχώς στο μυαλό του ήταν να δίνει συνέχεια στην πατρίδα του και στους συμπατριώτες του. Ωστόσο η Ρωσία τον τίμησε περισσότερο απ’ ότι ο τόπος που τον γέννησε…

 

Ότι πρόσφερε ο Ιωάννης Βαρβάκης ήταν από το μόχθο και την δουλειά του. Η μορφή του είναι επίκαιρη καθώς τρία χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και την οικονομικής καταστροφής της Ελλάδας δεν έχει βρεθεί μέχρι τώρα, ούτε ένας επιχειρηματίας, ούτε ένας πολιτικός που να προσφέρει έστω μέρος της περιουσίας του υπέρ των αναξιοπαθούντων. Αναφερόμαστε σε όλους αυτούς που την εποχή της χλιδής περιέφεραν  τα κορμιά τους στα φιλανθρωπικά γκαλά, στα σουαρέ του Μεγάρου Μουσικής και στις παραλίες της Μυκόνου και κάθε κίνησή τους ήταν θέμα στα βραδινά δελτία ειδήσεων. Πού είναι όλοι αυτοί; Πού εξαφανίστηκαν;  Μήπως ήταν αναγκαίο να χαθούν από προσώπου γης για να αδειάσει ο τόπος μπας και εμφανιστούν οι νέοι βαρβάκηδες; Συχνά καλλιτέχνες όπως ο Σμαραγδής λένε με τον τρόπο τους πολύ περισσότερα από ένα πολιτικό μανιφέστο…

 

Θεόδωρος Α. Σπανέλης