Η σπασμένη ομπρέλα

Ζούμε ημέρες 1989, όταν στο ανατολικό μπλοκ κατέρρεαν ένα – ένα τα στηρίγματα του καθεστώτος και οι λαοί έκπληκτοι ανακάλυπταν το πόσο ευάλωτο ήταν τελικά το σύστημα που έπεφτε ως χάρτινος πύργος. Το ίδιο συμβαίνει και εδώ, μαζί με το πολιτικό σύστημα, μαζί με την
κρατικοδίαιτη οικονομία, καταρρέει και ο συνδικαλισμός, καθώς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, που ζουν μέσα σε συνθήκες σκληρής κρίσης, ανακαλύπτουν ότι είναι ακάλυπτοι. Ανακαλύπτουν τώρα, με τον πιο οδυνηρό τρόπο ότι ο συνδικαλισμός είναι σαν την ομπρέλα, μπορεί να την κουβαλάς συνεχώς μαζί σου και να μην βρέξει, αλλά όταν βρέξει πρέπει να είναι σε θέση να σε προστατεύσει από την βροχή. Τι να την κάνεις μια ομπρέλα που την ανοίγεις για να γλυτώσεις το μουσκίδι και έκπληκτος ανακαλύπτεις ότι είναι σπασμένη και τρύπια;

Γιατί αυτό που έχουμε (ή είχαμε;) είναι ένας τρύπιος συνδικαλισμός ο οποίος τώρα που οι εργαζόμενοι τον χρειάζονται, οι αγκυλώσεις δεν τον αφήνουν να δράσει υπέρ των δικών τους συμφερόντων. Τρανό παράδειγμα η προχθεσινή στάση της ΑΔΕΔΥ απέναντι στους καθηγητές, δύο ξένοι στο ίδιο σπίτι. Πως όμως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού και οι εργαζόμενοι όταν εξέλεγαν τις συνδικαλιστικές τους ηγεσίες δεν τις αξιολογούσαν με κριτήρια συνδικαλιστικής ικανότητας αλλά ως ικανούς μεσολαβητές με την κυβέρνηση, προκειμένου να υπάρχει εργασιακή ειρήνη με αντάλλαγμα μια ετοιμοπόλεμη εκλογική πελατεία. Κακά τα ψέματα, οι εργαζόμενοι επέλεγαν κατά κύριο λόγο με κριτήριο ποιος μπορεί να τους «πουλήσει» ως ψήφους για να εισπράξει οικονομικά και άλλα, ανταλλάγματα.

Όταν όμως η κεντρική εξουσία έφτασε στο σημείο να μην μπορεί να παρέχει πια τα επιθυμητά, διαταράχθηκε η ισορροπία, οι πολιτικοί έκαναν τα πάντα για να διασωθούν και άφησαν τους συνδικαλιστές μόνους τους. Μόνους τους άφησαν και οι εργαζόμενοι, οι οποίοι είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε νέα συνδικαλιστικά σχήματα ή την απόσυρση και την κατά μόνας απόπειρα επίλυσης των προβλημάτων επιβίωσης. Αλήθεια, είναι τυχαίο που αυτές οι μικρές, αυτόνομες προσπάθειες με στόχο την αλληλεγγύη, την υποστήριξη πασχόντων και ανέργων, τυγχάνουν μεγαλύτερης αποδοχής απ’ ότι οι μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις; Όχι βέβαια. Αυτές οι μικρές κινήσεις δείχνουν και το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι πολίτες – οι εργαζόμενοι,  για να εκφραστούν συλλογικά, μακριά από αυστηρά δομημένες, δογματικές, χειραγωγημένες και αντιπροσωπευτικού τύπου οργανώσεις. Οι νέες ανοιχτού τύπου οργανώσεις, χωρίς σαφής ιεραρχία αλλά με κυρίαρχο στοιχείο την ισότιμη σχέση των μελών, δείχνουν το δρόμο. Το αν θα προκύψει κάτι καλό είναι ένα ζητούμενο, ενδεχομένως όμως η λύση αυτή να είναι μέρος της συνολικής λύσης εξόδου της κοινωνίας από την κρίση.

Το «μη άρχεσθαι υπό μηδενός» του Αριστοτέλη, είναι αν μην τι άλλο, η οδοσήμανση για το δρόμο που πρέπει να πάρουμε. Από το μηδέν λύσεις δεν μπορείς να περιμένεις…

 

Θεόδωρος Α. Σπανέλης