Για να μετασχηματιστεί μια κοινωνία πρέπει να επιδράσουν
επάνω της μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες συνήθως προκύπτουν μετά από δραματικά
γεγονότα. Μια επανάσταση, ένας πόλεμος, μια οικονομική καταστροφή είναι μερικά
από αυτά που υποχρεώνουν τα μέλη της, να αναζητήσουν νέους τρόπους οργάνωσης
και διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων. Για παράδειγμα μετά την μικρασιατική
καταστροφή και την συνθήκη της Λωζάνης η νέα Μεγάλη Ιδέα που αντικατέστησε αυτήν
της επέκτασης, ήταν η συγκρότηση ενός κράτους ικανού τόσο να ενσωματώσει τις
νέες χώρες, όσο και τους προσφυγικούς πληθυσμούς που συνέρρευσαν από τα εδάφη
της καταρρέουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας, προκειμένου να εξασφαλίσει την
ευημερία των πολιτών. Υπήρχε ως λαϊκό αίτημα η διαμόρφωση δομών που θα
βοηθούσαν την ανάπτυξη της οικονομίας, της παιδείας και της υγείας. Έγιναν
σημαντικά βήματα όντως και αν δεν είχε προκύψει η μεγάλη οικονομική κρίση του
1932 ίσως να είχαμε ακόμη μεγαλύτερα επιτεύγματα εκείνη την περίοδο. Ανάλογα
βήματα επιχειρήθηκαν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αν δεν υπήρχε ο
εμφύλιος πόλεμος που ήταν η αιτία να «κατέβουμε» από το μεταπολεμικό τρένο των
νικητών, τα πράγματα θα ήταν για την χώρα μας διαφορετικά.
Σήμερα, με τα μνημόνια και τις ντιρεκτίβες της τρόικας, επιχειρείται
μια ανάλογη αλλαγή των δομών του κρατικού μηχανισμού, αλλά ερήμην των πολιτών. Οποιαδήποτε
μεγάλη εταιρία θέλει να οδηγήσει συντεταγμένα το προσωπικό της προς την
επίτευξη ενός στόχου, εκείνο που επιδιώκει είναι κάθε εργαζόμενος να είναι συμμέτοχος
στην επιτυχία, οπότε με την χρήση
διαφόρων εργαλείων που προσφέρει η σύγχρονη τέχνη της διοίκησης, ενημερώνουν,
ακούνε και διαμορφώνουν το τελικό σχέδιο δράσης, επάνω στο οποίο λειτουργούν
όλοι συντεταγμένα. Όταν μια εταιρία εφαρμόζει αυτές τις πρακτικές, γιατί είναι
παράλογο μια κοινωνία, ένα κράτος να μην διέπεται από τους ίδιους κανόνες, για
να μπορεί έτσι να πετύχει τους στόχους της; Γιατί μια κοινωνία με μεγάλη
ιστορία σε αγώνες, σε στερήσεις και μεγάλες επιτυχίες να αντιμετωπίζεται σήμερα
ως μια αγέλη φοβισμένων προβάτων; Αν οι ίδιοι οι πολίτες δεν νοιώθουν ως συμμέτοχοι
στο εγχείρημα αλλά ως τρόφιμοι ενός ιδρύματος που πρέπει να εκτελούν τις
εντολές της διεύθυνσης, τι μπορεί να περιμένει κανείς;
Επιπλέον, υπάρχει και ένα ακόμη ζήτημα. Για τους Έλληνες
υπάρχει η λέξη «φιλότιμο», την οποία όσο και αν έχουμε ξεχάσει, υπάρχει στο
γονίδιο του καθενός, αν λοιπόν, αντί να μας τσαλαπατήσουν την περηφάνια, αντί
να μας κάνουν τον περίγελο της Ευρώπης, αντί να μας φορτώσουν την ταμπέλα του
«λαμόγιου» μας έπειθαν για την αναγκαιότητα αυτών των αλλαγών, στη βάση ενός
κοινωνικού συμβολαίου, δεν θα ήταν τα πράγματα καλύτερα; Σε κάθε περίπτωση,
αλλά εδώ υπάρχει μια προϋπόθεση, οι φορείς υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδίου θα
έπρεπε να έχουν, μέτωπο και χέρια καθαρά για να πείσουν για τις αγαθές τους προθέσεις
τους… Δυστυχώς όμως σπανίζει το είδος, γι’ αυτό επιλέχθηκε η πρακτική του
καταναγκασμού!!! Το τι θα πετύχουν θα φανεί!!!
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
