Όπως γράφαμε και χθες στην οδό Ομονοίας υπάρχει ένα δέντρο
ξεχωριστό που δεν θυμίζει σε τίποτα τα άλλα καχεκτικά δεντράκια που έχει
τοποθετήσει ο Δήμος Καβάλας. Είναι μια μεγάλη μανόλια που στέκει ως μοναδικό
μνημείο της εβραϊκής παρουσίας στην Καβάλα, καθώς αυτό το δέντρο ήταν στην αυλή
του σπιτιού της οικογένειας Μπενβενίστε. Παράλληλα με αφορμή τα γεγονότα των
τελευταίων ημερών, με την επανάκαμψη μελών της εβραϊκής κοινότητας Καβάλας, να
σημειώσουμε και μια ιστορική αναφορά των εγκλημάτων που διέπραξαν οι Βούλγαροι
εναντίον των Εβραίων και στην διάρκεια της κατοχής τους. Τότε αποδέκτες της
βουλγαρικής βαρβαρότητας ήταν τόσο οι Έλληνες, τόσο οι Μουσουλμάνοι – να
θυμίσουμε τα εκατό κομμένα κεφάλια μωαμεθανώ που βρώμισαν την θάλασσα στο
Κιουτσούκ Ορμάν – όσο και οι Εβραίοι.
Μάλιστα ο τότε μητροπολίτης Καβάλας Μυρεών Αθανασίου
σημειώνει τα απομνημονεύματά του: «ΟΙ ΚΟΜΙΤΑΤΖΗΔΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ» ορισμένα
στοιχεία που καλό θα ήταν να είχαν ακουστεί στην προχθεσινή εκδήλωση καθώς ήταν
ενταγμένη και στα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Καβάλας από τους
Βουλγάρους:
«Ο πανικός είχε καταβάλει ου μόνον τους Μωαμεθανούς αλλά και
τους Ισραηλίτας. Οι κατακτηταί εφιλοτιμήθηκαν να φανώσι και προς τούτους τρυφεροί,
οι οποίοι διά τούτο δεν διήλθον ολιγώτερον αγωνιώδεις στιγμάς. Ασκούντες το
πρόχειρον μέσον συνελάμβανον αθρόους και εκ των Ισραηλιτών, τους οποίους
έρριπτον άνευ ουδεμίας εξετάσεως αμέσως εις τας φυλακάς. Εκεί δε από σκοπού εφόβιζον
αυτούς προεξαγγέλλοντες ότι θα υποβληθώσεν εις φρικώδεις ποινάς, διότι τάχα
εβυσσοδομούν και εμηχανεύοντο μετά των Τούρκων εναντίων των χριστιανών. Αλλά
ούτοι έξυπνοι καθ’ υπερβολήν δεν εβράδυναν να αποκαλύψωσι το μυστικόν, καθ’
εφεξής παρήλαυνον μόνον διά των φυλακών απολυόμενοι εις την στιγμήν ως
άστραφτεν ο χρυσός.
Ο Χρήστος Τσερνόπεεφ, όστις είχε δώσει αρμοδίως διαταγήν
αμέσως να εκκαθαρίζωσι τους λ/μούς μετά των άλλων Ιουδαίων, εφάνη διαφορετικός
όσον αφορά εις τους προκρίτους εξ’ αυτών, τους οποίους είχε συλλάβει ολίγας
ημέρας μετά την κατοχήν. Οι συλληφθέντες ποικιλοτρόπως υπέδειξαν ότι είναι
πρόθυμοι να προσφέρωσι λύτρα προς σωτηρίαν των, πλήν οι αντάρται επί τούτω
εκώφευον επιδεικνυόμενοι μάλιστα αγριώτεροι και οιωνοί υποδηλούντες ότι
αδύνατον να διαφύγωσι τον θάνατον. Αφ’ ου δε επί ικανάς ημέρας εκράτησαν τους
εν λόγω Ισραηλίτας περιωρισμένους εν Καβάλλα, απέστειλαν έπειτα αυτούς εν μέσω
των χιονιών εις το χωρίον Σαρη Σαμπάν, το οποίο ερήμωσαν κυριολεκτικώς
φονεύσαντες όλους σχεδόν εκ των κατοίκων, οι οποίοι δεν προέφθασαν να φύγωσιν
εξ αυτού».
