Όταν η Άννα Κομνηνή αποφασίζει να γράψει την «Αλεξιάδα», ήδη
βρισκόμαστε στον 12ο αιώνα, η αυτοκρατορία ζει τις τελευταίες
αναλαμπές πριν πέσει στα χέρια των σταυροφόρων και πάρει οριστικά και
αμετάκλητα την κάτω βόλτα. Ένα από τα πράγματα που εντυπωσιάζουν σε αυτό το
βιβλίο, είναι η εξαιρετική σύνθεση της αρχαιομάθειας και την χριστιανικής
θεολογίας που πετυχαίνει η συγγραφέας και κρίμα που ποτέ αυτό το κείμενο δεν
διδάχθηκε σε κανένα σχολείο.
Δείγμα αυτής της σύνθεσης είναι και το γεγονός, όπως
το ομολογεί και η ίδια, ότι ο Όμηρος παραμένει στα χρόνια της ένα από τα βασικά
μαθήματα του εκπαιδευτικού συστήματος!!! Αναφερόμενη δε η Άννα Κομνηνή στο έργο
του πατέρα της, για τον οποίο δεν κρύβει το θαυμασμό της, παραθέτει τις
σημαντικότερες παρεμβάσεις του στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος και μεταξύ αυτών
είναι και η ίδρυση σχολείων για τους «παιδοτριβούμενους» όπως σημειώνει και η
αναφορά γίνεται ειδικά για τα ορφανά παιδιά!
Για πολλούς, τους νεωτεριστές και ευρωπαϊστές όπως έχουμε
συνηθίσει να λέμε, η περίοδος αυτή είναι συνολικά ο ελληνικός μεσαίωνας και γι’
αυτό την ρίχνουν στο πυρ το εξώτερον. Ωστόσο όσο «σκοτεινοί» και αν ήταν αυτοί
οι χρόνοι, έχουν να επιδείξουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αν και δεν ήταν
τόσο «δημοκρατικό» όσο είναι το σημερινό, είχε εξαιρετική λαμπρότητα, έδινε
στους μαθητές του μια «θύραθεν παιδεία» πολύ ανώτερη από την σημερινή. Μην
ξεχνάμε ότι η ίδια η Άννα Κομνηνή, αν και βασιλικής καταγωγής, είναι μια
γυναίκα που αποκτάει εξαιρετική γνώση της αρχαίας γραμματείας και την
χριστιανικής θεολογίας. Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μεσαιωνική περίοδο – κατά
την αυθαίρετη οριοθέτηση που γίνεται σήμερα – όπου μια γυναίκα έχει πρόσβαση σε
ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο και οι αγράμματοι έλληνες «παιδοτριβούμενοι»
μαθαίνουν να ελληνίζουν ορθώς, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά!!!
Τα σημειώνουμε όλα τα παραπάνω, για να καταδείξουμε ότι αν
θέλουμε να βρούμε και να πιάσουμε το μίτο της Αριάδνης για να βγούμε από τον
λαβύρινθο της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα μας, δεν αρκούν τα
«μπράβο» των παραγόντων της τρόικας, οι «αναβαθμίσεις» των οίκων αξιολόγησης και
οι κατά καιρούς αισιόδοξες δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων. Χρειάζεται κάτι
περισσότερο και πιστεύουμε ότι η αρχή πρέπει να γίνει από την παιδεία. Πρώτα
απ’ όλα θα πρέπει να αρχίσουν οι Έλληνες «παιδοτριβούμενοι» να αποκτήσουν
εκείνες τις γνώσεις που θα τους επιτρέψουν πρώτα απ’ όλα να γίνουν άνθρωποι,
κατά δεύτερο να γίνουν πολίτες και κατά τρίτον να γίνουν επιστήμονες ή
ειδικευμένοι τεχνίτες. Αν η Ιλιάδα είναι το μάθημα που διδάσκει αγωγή του
πολίτη, η Οδύσσεια είναι το μάθημα της ζωής, που σε κάνει άνθρωπο μέσα από τις αντιξοότητες
του βίου, αν σε αυτά προσθέσουμε και την Πατερική γραμματεία, στην οποία προσδιορίζεται
και η σχέση με το Θείο, έχουμε το περίγραμμα για μια καλή αρχή που περιλαμβάνει
τα πάντα, όλα τα υπόλοιπα έπονται.
Θεόδωρος Α. Σπανέλης
*Απόσπασμα από την ΑΛΕΞΙΑΔΑ
